De Vlaamse Ouderenraad zet de komende drie jaar mee zijn schouders onder een grootschalige bevraging die de ervaring van bewoners van woonzorgcentra in beeld brengt. Hoe beleven zij het wonen, het leven en de zorg? Hun antwoorden zullen een inkijk geven in de kwaliteit van de woonzorg in Vlaanderen. Wij nemen je graag mee doorheen het project aan de hand van 7 snelle vragen.
Wat zijn de concrete plannen?
In samenwerking met het Vlaams Instituut voor Kwaliteit van Zorg, het Agentschap Zorg & Gezondheid en de zorgkoepels organiseert de Vlaamse Ouderenraad een bevraging bij de bewoners van woonzorgcentra naar de door hen ervaren kwaliteit van wonen, leven en zorg. Aan de hand van een vragenlijst kunnen de bewoners hun mening delen over tal van thema’s zoals het respect, de autonomie en de betrokkenheid die ze ervaren in het woonzorgcentrum. Ook rond de dagdagelijkse activiteiten, de omgang met de medewerkers en de medebewoners en de infrastructuur zullen vragen gesteld worden.
Elke bewoner die dit zelfstandig kan, kan deelnemen door zelf de vragenlijst in te vullen. Bewoners die ondersteuning nodig hebben, kunnen rekenen op enquêteurs die met hen de vragenlijst doornemen. Het doel is om in elk deelnemend woonzorgcentrum 20 bewoners te bevragen via een enquêteur, en zo tot een representatieve steekproef te komen.
Elk woonzorgcentrum zal vrijblijvend de kans krijgen om aan de bevraging deel te nemen. De deelnemende woonzorgcentra zullen de resultaten online kunnen inkijken. De eerste resultaten worden eind 2024 verwacht.
Worden bewoners met dementie niet meegenomen in dit verhaal?
Toch wel. Het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen ontwikkelt een methodiek om de kwaliteitsbeleving
van bewoners met dementie in kaart te brengen. De komende jaren zal de methodiek in een beperkt aantal woonzorgcentra getest worden. De bedoeling is dat er tegen het einde van het project een bruikbare methodiek ontwikkeld is die breed ingezet kan worden.
Zullen ook familieleden en andere naasten hun stem kunnen laten horen?
Zeker. Naast de bevraging van de bewoners, staat er ook een familiebevraging gepland waarbij per bewoner één naaste betrokken zal worden om zijn of haar mening te geven over de kwaliteit van wonen, zorg en leven. Over de resultaten van de bewonersbevraging en de resultaten van de familiebevraging zal apart gecommuniceerd worden. De resultaten van die laatste meting volgen iets later, namelijk in de loop van 2025.
Wat is de rol van de Vlaamse Ouderenraad in het project?
De Vlaamse Ouderenraad gaat oudere vrijwilligers inzetten als enquêteurs in de woonzorgcentra. We organiseren de opleiding, zorgen voor de nodige ondersteuning en begeleiding en bewaken dat alles vlot verloopt. We zullen een rechtstreeks aanspreekpunt zijn voor de enquêteurs. Bij ons kunnen ze terecht met al hun vragen en bedenkingen.
Wat is de opdracht van de vrijwillige enquêteurs?
Een vrijwillige enquêteur zal een korte opleiding volgen die hem klaarstoomt om de bewoners te interviewen. Na de opleiding gaan de enquêteurs op pad. Een vrijwilliger zal een woonzorgcentrum in zijn regio toegewezen krijgen waar hij welkom is om in gesprek te gaan met de bewoners. Hij neemt er de tijd om met hen de vragenlijst door te nemen en noteert nauwgezet hun antwoorden. Achteraf zal hij ook
nog uitgenodigd worden voor een terugkommoment om zijn ervaringen te delen. Zo kunnen we die meenemen in de verderzetting van het project.
Waarom zet de Vlaamse Ouderenraad mee zijn schouders onder dit project?
Vandaag al bestaan er allerlei indicatoren die de kwaliteit van de woonzorg in kaart brengen. Deze indicatoren hebben hun waarde, maar focussen louter op de medisch-technische zorgkwaliteit, zoals bijvoorbeeld het aantal valincidenten en doorligwonden. De kwaliteit van wonen en leven én vooral de ervaring van de bewoner bleef tot nog toe buiten beeld. De Vlaamse Ouderenraad is ervan overtuigd dat – dankzij dit project – de beleving van de bewoners het vertrekpunt kan vormen voor het bouwen aan kwaliteit in de Vlaamse woonzorgcentra.
Ook voor toekomstige bewoners is de meerwaarde groot. Doordat de resultaten transparant worden gemaakt, kunnen zij beter inschatten welk woonzorgcentrum het best aansluit bij hun persoonlijke noden en wensen. Uiteraard blijft het heel belangrijk om als volgende stap ook zelf langs te gaan in het woonzorgcentrum en er het leven van dichtbij te leren kennen.
Bovendien zijn we ervan overtuigd dat de betrokkenheid van oudere enquêteurs een positieve impact kan hebben op de beeldvorming. Mensen van buitenaf leren het leven in het woonzorgcentrum kennen en krijgen een meer realistisch idee van het leven in het huis. We hopen dat dit project ook de psychologische kloof tussen het woonzorgcentrum en de omgeving kleiner kan maken en kruisbestuiving tussen verenigingen en het woonzorgcentrum kan stimuleren.
Wat zijn de eerstvolgende stappen?
Met de pilootmeting komt er dit voorjaar al een eerste belangrijke mijlpaal aan. Die meting is als het ware een testronde waarbij we de bevraging al afnemen in een beperkt aantal woonzorgcentra. Daarvoor zal een kleine poule vrijwilligers ingezet worden. We zijn ons hier al volop op aan het voorbereiden. Binnenkort worden enkele regio’s geselecteerd waar de piloot zal doorgaan. Eens we daar zicht op hebben, kunnen we gericht op zoek naar oudere vrijwilligers uit de buurt. Zij worden dan opgeleid en zullen langsgaan bij de bewoners. Vervolgens willen we de tijd nemen om goed te luisteren naar de ervaringen van de eerste vrijwillige enquêteurs. Die zullen tenslotte heel belangrijk zijn om de methodiek verder te verfijnen en op punt te zetten.
Dit artikel verscheen eerder in het magazine Actueel van de Vlaamse Ouderenraad.
Tekst: Justine Rooze
